همه چیز در مورد آهن | مکمل آهن

چرا بیشتر افراد به مکمل آهن نیاز دارند ؟

نقش آهن در بدن

آهن نقش بسیار مهم و اساسی در انتقال اکسیژن در بدن ایفا میکند . آهن این عمل را از طریق شرکت در ساخت هموگلوبین خون انجام میدهد . هموگلوبین در گلبول های قرمز قرار دارد و وظیفه انتقال اکسیژن را داراست  . آهن همچنین در ساختار میوگلوبین ماهیچه ها که نقشی مشابه هموگلوبین برای آن تعریف میشود ، وجود دارد . آهن نقش موثری در رشد و نمو و عملکرد سلولی و ساخت برخی هورمون ها و کلاژن ، ساختن آنتی بادی  و در نتیجه مقاومت بدن دارد .

در بدن انسان طبیعی حدود سه تا چهار گرم آهن وجود دارد رم آهن موجود در بدن در حدود ۶۰ تا ۷۵ درصد در ساختمان هموگلوبین موجود در گلبول هاي قرمز، ۳ درصد در میوگلوبین عضلات و ۲۰ درصد بصورت ذخیره در کبد، طحال و مغز استخوان است . ۱۵ درصد بقیه آهن نیز در تمام سلول ها و آنزیم هاي حاوي آهن پراکنده می باشد .

انواع آهن

آهن موجود در مواد غذایی به دو گروه عمده تقسیم میشود :

هم (HAEM)

غیر هم (non Haem)

منابع غذایی آهن هم از قابلیت جذب بالایی برخوردار ست ( حدود بیست تا سی درصد آن جذب میشود ) و عموما تحت تاثیر کاهش دهنده های جذب آهن مانند تانن ها ( موجود در چای و قهوه و دمنوش های گیاهی ) و فیبر و فیتات ( موجود در در پوسته غلات و حبوبات) قرار نمیگیرد .

آهن غیر هم در منابع غذایی گیاهی مانند غلات، حبوبات، سبزي هاي سبز تیره(جعفري ، برگهاي تیره رنگ کاهو ، برگ چغندر ) ، زرده تخم مرغ، انواع خشکبار ) توت خشک ، انجیر خشک ، کشمش ، خرما و..( و مغزها ) پسته ، بادام ، گردو ،فندق ( وجود دارد. آهن غیر هم از قابلیت جذب کمی برخوردار است) ۳ تا ۸ درصد) و جذب آن کاملا” تحت تاثیر افزایش دهنده هاي جذب آهن )ویتامین ث موجود در میوه ها و سبزیها، اسید لاکتیک و آهن هم) و کاهش دهنده هاي جذب آهن قرار می گیرد . فیبر و فیتات موجود در سبوس غلات وسبزي ها کاهش دهنده جذب آهن هستند.

چه کسانی به مکمل آهن نیاز دارند ؟

زنان باردار

زنان با خونریزی ماهیانه شدید

نوزادان

افراد مبتلا به آنمی

افرادی که نارسایی قلبی دارند .

افرادی که نارسایی کلیوی دارند .

افرادی که به صورت مقطعی خون از دست داده اند ( مانند جراحی ها ، اهدای خون و … )

افرادی که نقص دستگاه گوارش دارند ( جراحی و برداشتن قسمتی از دستگاه گوارش ، ناتوانی در جذب به هر دلیل ، بیماری سلیاک ، کرون و … ) .

افرادی که از لحاظ جسمی فعالیت بسیار بالایی دارند (کارگران، ورزشکارنی که به ورزشهای سنگین مشغولند)

علائم فقر آهن چیست ؟

خستگی مفرط

ضعف

رنگ پریدگی

درد در قسه سینه، افزایش ضربان قلب و کوتاهی نفس

سردرد، سرگیجه و سبکی سر

سردی دست و پاها

تورم و درد در ناحیه زبان

نازکی و شکندگی ناخن‌ها

گرایش غیرطبیعی به مواد غیرمغذی ازجمله یخ، خاک یا نشاسته

کم اشتهایی خصوصا در نوزادان و کودکان مبتلا به کمبود آهن

دوز توصیه شده دریافت مکمل آهن برای افراد مختلف چقدر است ؟

RDA (Recommended Dose Allowence)  برای مکمل آهن برای افراد مختلف به شرح زیر است :

آهن المنتال چیست و میزان آن در مکمل های مختلف به چه میزان است ؟

آهن المنتال آهن موجود در مکمل است که به راحتی قابل جذب است این مقدار در ملح (نمک) های مختف متفاوت است .

املاح مختلفی از آهن در بازار دارویی ایران وجود دارند که از میان انها میتوان به سولفات ، بیس گلیسینات ، فومارات ، گلوکونات ، سوکسینات و سولفات بدون آب  اشاره کرد .

در جدول زیر به بیان میزان آهن المنتال هر کدام از این املاح پرداخته ایم :

عوارض جانبی مکمل های آهن خوراکی چیست ؟

مدفوع تیره رنگ

ناراحتی گوارشی ( تهوع و عدم تحمل و .. )

یبوست یا اسهال

تیره شدن رنگ دندان ها در نوزادان

بهترین زمان برای مصرف مکمل آهن چه زمانی ست ؟

بهترین زمان مصرف آهن شب هنگام و زمان خواب است .

نکاتی برای جذب بهتر مکمل های آهن :

نکته اول : آهن را با شکم خالی ( حداقل یک ساعت قبل از غذا یا دو ساعت بعد غذا) مصرف کنید . جذب آهن در حضور بسیاری ازمواد غذایی من جمله غلات و حبوبات و تانن موجود در چای و قهوه کاهش می یابد .

نکته دوم : آهن برای جذب بهتر نیازمند محیطی اسیدی ست . بنابرین مصرف آن با ویتامین ث میتواند به جذب بهتر آن منتج شود .

نکته سوم : با توجه به نکته قبل مصرف آهن همراه داروهای کاهش دهنده اسید  میتواند باعث کاهش جذب آن شود . این داروها مانند امپرازول ، رانی تیدین با فاصله حد اقل چهار ساعته با آهن مصرف شوند .

نکته چهارم : مصرف همزمان آهن با غذاها و مکمل هایی که حاوی منیزیم و کلسیم هستند باعث کاهش جذب همه آنها خواهد شد .

نکته پنجم : آهن می تواند جذب برخی داروها از جمله بیس فسفونات ها (آلندرونیت و …)، فلوروکینولون ها (سیپروفلوکساسین، لووفلوکساسین و …)، تتراسیکلین ها، لووتیروکسین، لوودوپا و … را تحت تاثیر قرار دهد. بهتر است آهن در زمان دیگری از روز مصرف شود.

برای درمان فقر آهن به چه مدت زمان نیاز هست ؟

برای درمان کم خونی ناشی از فقر آهن حد اقل شش ماه وقت نیاز هست .

بررسی مکمل های موجود در بازار دارویی ایران

اشکال دارویی مکمل آهن :

مکمل آهن به اشکال زیر در بازار دارویی ایران وجود دارند :

قرص ، کپسول ، قطره ، شربت ، ساشه پودری ، پودر ، قرص جوشان

در فرمولاسیون انواع مکمل های آهن ، علاوه بر عنصر  Fe عناصر دیگری وجود داررند . در ادامه به معرفی اجمالی  و بررسی این عناصر در ترکیبات مکمل های آهن میپردازیم .

فولیک اسید

اسید فولیک با کمک سایر مواد مغذی از قبیل آهن، مس، ویتامین B6 و B12 کمک به تولید و بلوغ و تکامل گلبول های قرمز خون می کنند.

ویتامین ب 12

ویتامین B12 برای تولید گلبول های قرمز و سفید، هموگلوبین، پلاکت ها و سایر اجزای تشکیل دهنده خون ضروری می باشد و کمبود آن می تواند باعث بروز کم خونی شدید و سایر بیماری های خونی گردد. گلبول های قرمز، پلاکت ها و بسیاری دیگر از اجزای خون در مغز استخوان تولید می شوند، فعالیت مغز استخوان به شدت وابسته به میزان کافی از ویتامین B12 است.

ویتامین ث

ویتامین C باعث جذب هرچه بیشتر آهن در روده ها می‌شود به همین جهت برای افرادی که مبتلا به کم خونی فقر آهن می باشند مفید است. با مصرف ویتامین ث جذب آهن در روده ها تا 4 برابر افزایش می یابد.

ویتامین ب 6

کمک به تولید RBC و هموگلوبین

مس و روی

مورد نیاز برای ساخته شدن آهن و استفاده بدن از آهن